موزه ایاصوفیه استانبول

مهمترین بنای به جای مانده از زمان ژوستی نین در استانبول است. از اصل یونانی «هاگیا صوفیا»به معنی کلیسای حکمت مقدس گرفته شده است.

ایا‌صوفیه با آن معماری اعجاب‌انگیزش به مدت ۱۰۰۰ سال کلیسای پر‌افتخار امپراتوری روم شرقی بوده و درقرن پانزدهم توسط معمار عثمانی، سینان، به مسجدی با‌شکوه تبدیل شده که گنبدی بزرگ به ارتفاع ۵۶ متر دارد و ۳۰ میلیون کاشی طلا در معماری داخلی آن به کار رفته. امروزه هم این مسجد و موزه به یکی از محبوب‌ترین دیدنی‌های استانبول برای توریست‌ها تبدیل شده. حال‌‌ و‌ هوای بنا توصیف‌نشدنی است؛ شکوه امپراتوری بیزانس و عثمانی در هم آمیخته‌اند و بنای عجیب را به وجود آورده‌اند. ایاصوفیه در حال حاضر موزه‌‌ هنر‌های اسلامی و مسیحی با نمونه‌های خیره‌کننده از موزاییک‌های بیزانسی است.

ایا صوفیه یا حاجیا سوفیا یا هاگیا صوفیا (ترکی: Ayasofya یونانی:Ἁγία Σοφία) کلیسای مسیحیت شرق بود که در دوره امپراطوری بیزانس به سال 532 میلادی بنا به دستور امپراطور کنستانتین اول ساخته شد؛ و بعد در قرن ۶ میلادی توسط جاستنیانوس مورد بازسازی و مرمت قرار گرفت. برای بازسازی بنا دو معمار به نام‌های ایسیدوروس (از میلتوس یا سوکلی فعلی) و آنتییوس (از تراللس یا آیدنلی فعلی) مأموریت یافتند. بنا با کار ۱۰ هزار کارگر در طول پنج سال و تحت نظر ۱۰۰ استاد تکمیل شد و به تاریخ ۲۷ آرالیک ۵۳۷ افتتاح شد. این کلیسا نخست کلیسای بزرگ نام گرفت. پس از فتح استانبول، محمد دوم دستور داد کلیسای ایاصوفیه را به مسجد تبدیل کنند. سلیمان اول دستور داد نقاشی‌ها و نگارگری‌های داخل ایاصوفیه را بپوشانند تا نماز جمعه در آنجا خوانده شود. سلیم دوم به معمار سنان (Sinan) سناندستور داد که ایاصوفیه را مرمت کند. در زمان مراد سوم، مناره و منبر و محراب به ساختمان ایاصوفیه افزوده شد. در زمان مراد چهارم، آیاتی از قرآن به خط مصطفی چلبی در دیوارها و سقف ایاصوفیه نگاشته شد؛ علاوه بر این لوحه‌هایی دور تا دور سقف ایاصوفیه نصب شد که در آن نام الله، محمد، ابوبکر، عمر، عثمان، علی، حسن و حسین نوشته شده بود. این لوحه‌ها در زمان سلطنت عبدالمجید با الواح مدوری که به خط ابراهیم افندی نوشته شده بود، جایگزین شد. پس از اعلام حکومت جمهوری در ترکیه و به قدرت رسیدن آتاترک، ایاصوفیه به موزه تبدیل شد و تا امروز به همین شکل باقی‌مانده‌ است.

معماران ایا صوفیه آنتیموس ترالسی و اسیدروس میلوتوسی هستند. در سالهای ۵۳۷- ۵۳۲ میلادی ساخته شده است. ابعاد آن ۷۲ در ۹۱ متر ، قطر گنبد ۳۱ متر، ارتفاع گنبد از سطح زمین ۵۶ متر است. با افزوده شدن پشت بند عظیم بر طرح اصلی و چهارمناره رفیع ترکی پس از پیروزی عثمانی‌ها در ۱۴۵۳ میلادی ایاصوفیه به یک مسجد تبدیل شد.

در معماری بنای‌ مسجد ایاصوفیه‌‌ طاق‌ها و ستون‌ها به طرز زیبایی با هم هماهنگ است. ۴ ستون بزرگ و باشکوه، شبیه‌ پای‌ فیل‌، ۴ طاق مسجد ایاصوفیه استانبول را‌ بالا نگاه داشته اند‌، و گنبد بزرگ ایاصوفیه بر روی‌ این ستون ها قرار داده شده اند‌‌. ۴۰ پنجره کنار هم در ساقه گنبد مسجد قرار دارند‌، که‌ نور خورشید از آن ‌ها به‌ درون بنای ایاصوفیه‌ مى‌تابد. عمق‌ گنبد ۱۸ متر، و ارتفاع آن از سطح زمین ۵۶ متر است و قطر آن‌ ۳۳ متر‌ به همراه دو نیم گنبد است.

طول این مسجد ایا صوفیه ترکیه در طولانی‌ترین قسمت ۸۲ متر و عرض آن ۷۳ متر است و ارتفاع آن در بالاترین قسمت گنبد ۵۵ متر است. این مسجد در میدان سلطان احمد استانبول قرار دارد و با اضافه شدن بناها و مناره ها و بازسازی در سال ۱۹۳۵ به موزه تبدیل شده و درخدمت گردشگری تور ترکیه قرار گرفته است.

موضوع قابل توجه در این بنا کیفیت و کمیت نوری است که وارد آن می‌شود. زیر گنبد مرکزی ۴۰ پنجره تعبیه شده که نور را به درون وارد می‌کنند. انتقال تدریجی از بدنه چهارگوش به لبه مدور گنبد به وسیله سه گوشی‌های کروی شکل موسوم به تاسچه انجام گرفته است. برای حل مسئله فشار گنبد اصلی نیرو به وسیله «پندنتیوها» (تبدیل‌گر) که همان سه گوش‌های کروی است و در چهار گوشه زیر گنبد قرار دارد به چهار فیل پایه عظیم و نگهدارنده منتقل می‌شود. از سوی دیگر به وسیله نیم‌گنبد شرقی و غربی فشارهای حاصله به طرف خارج و پایین انتقال می‌یابد.

بالاخره در سال ۱۹۳۵ نخستین رئیس جمهور ترکیه مصطفی آتاترک، این بنا را به موزه ایا صوفیه استانبول تبدیل کرد. این ساختمان زیبا از هر قرنی و از هر نابغه‌ای اثری دارد. از دوره بیزانس گرفته تا معمار ترک، سینان که اولین معماری بود که اصول زلزله را در کارهایش به کار می‌گرفت.

مسجد ایاصوفیه در بخش اروپایی استانبول و در محله‌ای پر رفت و آمد و توریستی، در جوار هتل‌ها، مراکز خرید، و دیدنی‌های توریستی شهر واقع شده است. مسجد سلطان احمد (یکی دیگر از جاذبه‌های توریستی و گردشگری استانبول) از معروفترین همسایه‌های مسجد ایاصوفیه است. همچنین کاخ توپکاپی، نخستین کاخ پادشاهان عثمانی در ترکیه، فاصله اندکی با ایاصوفیه دارد. ایاصوفیه که یکی از شناخته شده‌ترین نشانه‌های استانبول است، در میدانی به همین نام (میدان ایاصوفیه)، در محله سلطان احمد قرار دارد.

برای رفتن به موزه مسجد ایاصوفیه تمام وسایل نقلیه عمومی به راحتی در دسترس است. شبکه اتوبوس، مترو و تراموای استانبول با برپایی چندین ایستگاه در محله سلطان احمد، رفت و آمد گردشگران را به مسجد ایاصوفیه، مسجد سلطان احمد، کاخ و موزه توپکاپی و سایر دیدنی های این منطقه را راحت کرده اند. فاصله مسجد ایاصوفیه تا موزه و کاخ توپکاپی ۵ دقیقه پیاده روی است.بازدید از مسجد و موزه ایاصوفیه استانبول در تمام ایام هفته امکان پذیر است. گردشگران می توانند در پاییز و زمستان از ساعت ۹ صبح تا ۱۷ و در بهار و تابستان از ۹ صبح تا ۱۹ به بازدید از این اثر تاریخی بپردازند. فراموش نکنید؛ حتماً باید حداقل یک ساعت پیش از زمان بسته شدن موزه ایاصوفیه، بلیت تهیه کنید.

برای اطلاع از نرخ تور استانبول کلیک کنید.