آب انبار باسیلیکا سیسترن استانبول
استانبول شهری نیست که بتوانید در یک روز کاملا با آن آشنا شوید، ولی به کمک متخصص گردشگری «شریف یِنِن»، میتوانیم ابعاد مختلف فرهنگ ترکیه را کشف کنیم.
متن زیر توضیحی از شریف ینن در مورد آبانبار باسیلیکا است که شکوه بینظیر این مکان را تشریح میکند.
آب انبار باسیلیکا سیسترن از جمله مکان های دیدنی استانبول که با فضای جالب و وهم انگیزش شما را به دوران رومیان باستان خواهد برد. این معماری شگفت انگیز یک آب انبار زیرزمینی سالم است که از دوران بیزانس و قرن ششم میلادی به یادگار مانده است . سقف بنا با 336 ستون در 12 ردیف نگاه داشته شده است و آب آن از طریق کانال هایی توسط دریای سیاه تامین میشده است که برای سالیان درازی به عنوان مخزن ذخیره آب مورد استفاده قرار می گرفته است. در میان ستون های آب انبار، ستون اشک (ستون آرزوها) و سردیس مدوسا که بصورت وارونه در انتهای آب انبار قرار گرفته است جالب توجه هستند . مسیری از جنس چوب که در بین ستون ها ساخته شده در عملیات بازسازی در سال به بنا 1988 اضافه شد. معماری شگفت انگیز و فضای خنک دلچسب این آب انبار علاوه بر گردشگر، بستر انواع کنسرت های موسیقی ، فیلم برداری قسمتی از فیلم از روسیه با عشق از سری فیلم های جیمز باند و رخدادهای فرهنگی دیگری نیز بوده است
از کلمه باسیلیکا (basilica) در زبان انگلیسی مدرن، برای ساختمانهایی با یک سالن اصلی مرکزی و چند راهرو، یا برای کلیساهایی که دارای دو ردیف ستون و انتهای منحنی شکل هستند، استفاده میشود.
اما آبانبار باسیلیکای استانبول هیچکدام از دو مورد بالا نیست بلکه یک آبانبار باستانی است که برای ذخیره آب از آن استفاده میکردهاند. این آبانبار ، بزرگترین در میان تقریباً دو هزار مخزنی است که در دوره بیزانس وجود داشته و زیر شهر استانبول یا همان قسطنطنیه، قرار گرفته است. دلیل این نامگذاری، ستونهای ردیفی آن است. ستونها و سرستونهای معبدهای غیرمسیحی آن بازسازی شده که ظاهری زینتی و باشکوه به این مکان داده است. به این آبانبار همچنین «سارای»، که به زبان ترکی به معنای «مکان» است، گفته میشود.
در تمام تاریخ، شهر استانبول یکی از شهرهایی بوده که غالباً در محاصره بوده است، بنابراین به یک منبع آب شیرین دائمی نیاز داشته است. چندین مخزن رو باز و زیرزمینی در دوره بیزانس در استانبول ساخته شده و آب از طریق آبراههایی از مسافتهای زیاد به این منابع سرریز میشده است.
آبانبار باسیلیکا در سال ۵۳۲ میلادی به دستور امپراتور یوستینیانوس اول برای کاخ بیزانس و زمینهای اطراف آن حفر و ساخته شد. در کل، این مجموعه شامل ۳۳۶ ستون است که در ۱۲ ردیف ۲۸تایی قرار گرفته و اکثر آنها به دست قرنتیها و دوریسیها (از شهرهای یونان باستان) ساخته شده است. هر ستون ۹ متر ارتفاع و آبانبار ۶۵ متر عرض و ۱۳۸ متر طول دارد. دیوارها حدوداً ۵ متر ضخامت دارند، از آجرهای خشتی ساخته و با یک لایه ضدآب احاطه شدهاند. تخمین زده شده که ظرفیت آن تقریباً صدهزار تن آب بوده است.
وجود ماهی کپور در این آب هم زینتی است و هم برای جلوگیری از آلودگی ضروری است. برخی بر این عقیدهاند که در دوران بیزانس به همین جهت ماهیها در آب این مخزن پرورش مییافته است.
دالانهایی که در این آبانبار ساخته شده سبب وجود تراسهایی در مکانهای مرتفع برای این آبانبار شده است. میادین و پارکهایی روی این تراسها ساخته شده و در گذشته یک میدان تجاری عمومی بالای این آبانبار موجود بوده که اکنون جای آن را خانههای عثمانی و بیزانسی گرفته است. گفته میشود مردم از داخل خانههای خود چاههایی حفر میکردند تا بتوانند با دسترسی به سردابهای آبانبار برای خودشان آب استخراج کنند. بعضی نیز برای خنک نگه داشتن غذاهای خود آنها را از این چاهها آویزان میکردند.
بعضی از آبانبارها در نقشه اولیه مخزان استانبول نبودهاند. با افزایش نیاز به آب، بعضی ساختمانها به آبانبار تبدیل شدهاند.
ترکها همیشه آب جاری را ترجیح میدادهاند، به همین دلیل وقتی از دوره بیزانس گذر کردند و دیگر تحت محاصره نبودند، از آبانبارها طبق برنامهریزی استفاده نکردند.. اکثر این آبانبارها بعدها تبدیل به بازارهای کوچک یا مراکز خرید شدند.